Đề cương ôn tập giữa kì 1 Văn 11 Kết nối tri thức năm 2023 – 2024 là tài liệu rất hay dành cho các bạn học sinh lớp 11 tham khảo. Tài liệu bao gồm phạm vi kiến thức ôn thi giữa kì 1 các dạng đề minh họa có đáp án và tự luyện.
Bạn đang đọc: Đề cương ôn tập giữa học kì 1 môn Ngữ văn 11 sách Kết nối tri thức với cuộc sống
Đề cương ôn tập giữa kì 1 Ngữ văn 11 Kết nối tri thức giúp các bạn làm quen với các dạng bài tập, nâng cao kỹ năng làm bài và rút kinh nghiệm cho bài thi giữa học kì 1 lớp 11. Từ đó có định hướng, phương pháp học tập để đạt kết quả cao trong các bài kiểm tra. Vậy sau đây là trọn bộ đề cương giữa kì 1 Ngữ văn 11 Kết nối tri thức năm 2023 – 2024 mời các bạn theo dõi. Bên cạnh đó các bạn tham khảo đề cương ôn tập giữa kì 1 Toán 11 Kết nối tri thức.
Đề cương ôn tập giữa kì 1 Văn 11 Kết nối tri thức (Có đáp án)
I. PHẦN ĐỌC HIỂU
1. Kiến thức đọc hiểu chung
– Các phương thức biểu đạt
– Các thao tác lập luận
– Các thể thơ thường gặp
– Các biện pháp tu từ
– Các phép liên kết
– Phương thức xây dựng đoạn văn (cách thức trình bày đoạn văn)
– Nhận diện các phong cách ngôn ngữ.
– Xác định đề tài, chủ đề, nội dung chính của văn bản
– Yêu cầu xác định từ ngữ, hình ảnh biểu đạt nội dung cụ thể trong văn bản
– Tìm thông điệp có nghĩa trong văn bản.
2. Kĩ năng đọc hiểu văn bản
a. Thơ và truyện thơ
– Nhận biết và vận dụng những hiểu biết về thơ trữ tình (giá trị thẩm mĩ của một số yếu tố như ngôn từ, hình thức bài thơ thể hiện trong văn bản; ý nghĩa, tác dụng của yếu tố tự sự trong thơ…) để đọc hiểu thơ dân gian, thơ văn học viết.
– Nhận biết và vận dụng những hiểu biết về đặc điểm của truyện thơ dân gian và truyện thơ Nôm (cốt truyện, nhân vật, người kể chuyện, độc thoại nội tâm, bút pháp, ngôn ngữ…) để đọc hiểu đoạn trích truyện thơ dân tộc thiểu số, truyện thơ Nôm.
II. PHẦN LÀM VĂN
Ôn tập và luyện kĩ năng:
Viết văn bản nghị luận về một tác phẩm truyện
Viết văn bản nghị luận về một tác phẩm thơ
III. ĐỀ THI MINH HỌA
ĐỀ SỐ 1
I. ĐỌC HIỂU (6,0 điểm)
Đọc đoạn trích sau:
(Lược dẫn: Vợ của nhân vật xưng “tôi” mua một con chó, nhưng nó rất xấu xí nên chẳng ai dám đến gần. Mấy người quen của nhân vật “tôi” định bụng sẽ giết thịt nó để làm một chầu nhậu, nhưng rồi giặc đến, mọi người đều phải bỏ làng chạy giặc. Vì vướng víu nên gia đình, nhân vật “tôi” đành phải bỏ con chó lại nhà cụ bếp Móm và nhờ cụ nuôi hộ. Trước khi ra đi, vợ của nhân vật “tôi” đã xích con chó vào gốc cây để nó khỏi chạy theo).
“Ắng!… Ắng! Ắng!…” Tiếng con chó lồng lộn, cuống quít đằng sau bước chân tôi. Nó như gọi tôi, nó như kêu cứu, như than khóc, oán trách…
Ra khỏi ngõ tôi thoảng nghe tiếng chị vợ cảnói với chồng:
– Vợ chồng nhà ấy họ đi đấy à? Này, họ bỏ lại con chó cậu ạ.
Và tiếng anh chồng dấm dẳn:
– Đến người cũng chả chắc giữ được nữa là con chó!…
Tôi xóc lại cái quai ba lô, bước theo hút cái bóng nhà tôi đang đi xăm xắm xuống đồi.
[…]
Tiếng con chó từ trong nhà cụ bếp Móm đưa ra vẫn nghe rõ mồn một “Ắng!… Ắng! Ắng!…”. Tiếng con chó da diết, nhọn hoắt xói vào ruột gan tôi. “Thôi để chuyến này về tao nuôi. Tao sẽ nuôi mày, tao không bỏ mày đâu…”.
Tôi nhủ thầm với tôi một lần nữa như vậy.
(Lược một đoạn: sau khi giặc rút, gia đình nhân vật “tôi” về lại làng, nhưng nhân vật “tôi” đã quên bẵng con chó).
Một hôm tôi chợt thấy cặp kính trắng lấp loáng của Đặng “cồn” từ đầu ngõ đi vào, bấy giờ tôi mới giật mình, sực nhớ đến con chó. Tôi quay lại hỏi nhà tôi:
– À, mình này! Con chó nhà ta đâu nhỉ? Mình chưa vào trong cụ bếp dắt nó về à?
Nhà tôi đứng ngẩn ra một lúc. Có lẽ nhà tôi cũng không ngờ rằng tôi đã về bằng ấy ngày giời rồi vẫn không nói chuyện con chó ấy với tôi.
– Nó chết rồi!… – Nhà tôi nói khe khẽ.
– Chết rồi? Làm sao mà chết được?…
Tôi trố mắt lên hỏi lại. Nhà tôi cúi mặt xuống, thở dài:
– Nó chết thương lắm cơ mình ạ. Không phải nó chết trong cụ bếp Móm đâu. Nó về nhà ta nó chết đấy.
Nhà tôi ngừng lại, cắn môi chớp chớp hai mắt nhìn ra ngoài sân. Lát sau, nhà tôi đứng dậy mời Đặng vào trong nhà, rót nước mời anh rồi mới tiếp tục câu chuyện.
Chao ôi! Con chó xấu xí ấy của tôi! Con chó từ lúc mua, đến lúc chết không được một lần vuốt ve! Nó đã chết một cách thảm thương và trung hậu quá. Từ hôm vợ chồng tôi gửi lại nó cho ông cụ bếp Móm, con chó không chịu ăn uống gì. Nó chỉ kêu. Nó kêu suốt ngày, suốt đêm. Một đêm, ông cụ bếp không thấy con chó kêu nữa, thì ra nó đã xổng xích đi đâu mất rồi.
Hôm nghe tin giặc rút, ở trong khe đồn Khau Vắt dọn về, nhà tôi tạt vào nhà cụ bếp Móm định đem con chó về nhân thể, nhưng vào đến nơi thì nó không còn đấy nữa. Lúc ấy nhà tôi cũng yên trí là con chó mất rồi. Chắc chắn nó sẽ lạc vào một trại ấp nào đấy và người ta làm thịt nó.
Nhưng khi nhà tôi về đến nhà, bà con xóm giềng vừa chạy sang láo nháo thăm hỏi thì, ở ngoài vườn sau, có mấy tiếng chó hú lên thảm thương và ghê rợn.
Từ sau bụi dứa rậm rạp, con chó khốn khổ ấy lảo đảo đi ra. Người nó run lên bần bật. Nó gầy quá, chỉ còn một dúm xương da xộc xệch, rụng hết lông. Nó đói quá, đi không vững nữa. Nó đi ngã dụi bên này, dụi bên kia. Rồi nó không còn đủ sức mà đi nữa. Nó nằm bệt trên đất, rúm người lại, lết lết về phía nhà tôi. Lúc ấy cả người nó chỉ còn có cái đuôi là còn ngó ngoáy được để mừng chủ và cái lưỡi liếm liếm vào tay chủ. Khốn nạn con chó! Được gặp chủ nó mừng quá. Từ trong hai con mắt đờ đẫn của nó mấy giọt nước chảy ra. Lát sau thì nó không liếm được nữa, cái đuôi ngoáy yếu dần, yếu dần rồi im hẳn. Nó chết.
Tôi tối sầm mặt lại, vừa thương xót con chó, vừa thấy xấu hổ. Quả thật tôi chỉ là một thằng tồi. Một thằng ích kỷ. Tôi chỉ nghĩ đến mình và vợ con mình. Đến như con chó mình nuôi, mình đối xử với nó có được như cái tình nghĩa của nó đối xử với mình đâu?
[…]
(Trích Con chó xấu xí, Kim Lân, in trong Tuyển tập Kim Lân, Nxb Văn học)
Lựa chọn đáp án đúng:
Câu 1. Truyện ngắn trên sử dụng người kể chuyện ở ngôi thứ mấy? (0,5 điểm)
A. Ngôi thứ ba
B. Ngôi thứ hai
C. Ngôi thứ nhất
D. Ngôi thứ nhất và thứ ba
Câu 2. Đoạn trích trên chủ yếu được kể từ điểm nhìn của nhân vật nào?
A. Nhân vật người vợ
B. Nhân vật xưng “tôi”
C. Nhân vật Đặng
D. Nhân vật cụ bếp Móm
Câu 3. Phát biểu nào sau đây nói đúng về đặc điểm của lời kể trong truyện? (0,5 điểm)
A. Chỉ có lời nhân vật
B. Chỉ có lời người kể chuyện
C. Bao gồm cả lời người kể chuyện và lời nhân vật
D. Bao gồm cả lời người kể chuyện, lời nhân vật và lời tác giả
Câu 4. Chi tiết nào sau đây khiến nhân vật tôi cảm thấy “vừa thương xót con chó, vừa thấy xấu hổ” ? (0,5 điểm)
A. Phải gửi lại con chó ở nhà cụ bếp Móm
B. Tiếng kêu của con chó khi gia đình nhân vật “tôi” bỏ nó ra đi
C. Con chó lết về nhà chủ rồi chết
D. Con chó lết về, mừng và xúc động khi gặp lại chủ rồi chết
Câu 5. Hình tượng “con chó xấu xí” là biểu tượng cho: (0,5 điểm)
A. Những con người có ngoại hình xấu xí
B. Những con người có tính cách yếu đuối
C. Những con người bị hắt hủi nhưng sống nghĩa tình
D. Những con người thấp cổ bé họng nhưng đã can đảm đứng lên
Câu 6. Phát biểu nào sau đây nói lên nội dung tóm tắt của truyện? (0,5 điểm)
A. Gia đình nhân vật “tôi” mua một con chó xấu xí, đối xử với nó một cách hờ hững và khi chạy giặc đã bỏ lại nó. Nhưng con chó vẫn trung thành với chủ, tìm về nhà gặp chủ rồi mới chết. Hành động đó đã khiến nhân vật “tôi” vừa thương xót con chó vừa hối hận vì cách hành xử của mình.
B. Gia đình nhân vật “tôi” mua một con chó xấu xí, đối xử với nó một cách hờ hững và khi chạy giặc đã bỏ lại nó.
C. Gia đình nhân vật “tôi” mua một con chó xấu xí, đối xử với nó một cách hờ hững và khi chạy giặc đã bỏ lại nó. Nhưng con chó vẫn trung thành với chủ, tìm về nhà gặp chủ rồi mới chết.
D. Gia đình nhân vật “tôi” mua một con chó xấu xí, đối xử với nó một cách hờ hững và khi chạy giặc đã bỏ lại nó. Nhân vật “tôi” đã rất thương xót con chó và hối hận vì cách hành xử của mình.
Câu 7. Phát biểu nào sau đây nói lên chủ đề của truyện: (0,5 điểm)
A. Phê phán lối sống vô tình vô nghĩa.
B. Ca ngợi lối sống tình nghĩa, trước sau như một
C. Lên án chiến tranh đã gây ra sự loạn li
D. Cả A và B
Trả lời câu hỏi/ Thực hiện các yêu cầu:
Câu 8. Bạn rút ra được bài học gì cho bản thân sau khi đọc truyện ngắn trên? (0,5 điểm)
Câu 9. Bạn có nhận xét gì về người vợ của nhân vật “tôi” trong câu chuyện? (1,0 điểm)
Câu 10. Từ truyện ngắn trên, bạn suy nghĩ gì về tác hại của thói vô cảm trong cuộc sống. (Viết khoảng 5 – 7 dòng) (1,0 điểm)
II. LÀM VĂN (4,0 điểm)
Bạn hãy viết một bài văn nghị luận phân tích, đánh giá chủ đề và những nét đặc sắc về nghệ thuật của truyện ngắn đã cho ở phần Đọc hiểu.
ĐÁP ÁN ĐỀ MINH HỌA
|
Phần |
Câu |
Nội dung |
Điểm |
|
I |
|
ĐỌC HIỂU |
6,0 |
|
1 |
C |
0.5 |
|
|
2 |
B |
0.5 |
|
|
3 |
C |
0.5 |
|
|
4 |
D |
0.5 |
|
|
5 |
C |
0.5 |
|
|
6 |
A |
0.5 |
|
|
7 |
D |
0.5 |
|
|
8 |
Học sinh được tự do rút ra bài học, miễn là tích cực và liên quan đến nội dung câu chuyện. Tham khảo: – Cần sống có lòng yêu thương – Cần sống tình nghĩa, trước sau như một – Không nên phân biệt đối xử |
0.5 |
|
|
9 |
Nhận xét về người vợ của nhân vật “tôi”: là một người phụ nữ có tấm lòng nhân hậu, giàu tình cảm. Điều đó được thể hiện qua lời nói và cảm xúc của bà trước cái chết của con chó xấu xí. |
1.0 |
|
|
10 |
Suy nghĩ về tác hại của thói vô cảm trong cuộc sống: – Vô cảm khiến tâm hồn con người trở nên chai sạn, không biết yêu thương người khác – Vô cảm khiến con người không tạo lập và duy trì được các mối quan hệ tốt đẹp – Vô cảm khiến con người không nhận được sự giúp đỡ khi gặp khó khăn. v.v… |
1.0 |
|
|
II |
|
VIẾT |
4,0 |
|
|
a. Đảm bảo cấu trúc bài nghị luận văn học |
0,25 |
|
|
|
b. Xác định đúng vấn đề cần nghị luận Phân tích, đánh giá chủ đề và những nét đặc sắc về nghệ thuật của truyện ngắn đã cho ở phần Đọc hiểu. |
0,5 |
|
|
|
c. Triển khai vấn đề nghị luận thành các luận điểm Thí sinh có thể triển khai theo nhiều cách, nhưng cần giới thiệu được vấn đề cần bàn luận, hệ thống luận điểm chặt chẽ, lập luận thuyết phục, sử dụng dẫn chứng hợp lí. Sau đây là một số gợi ý: I. MỞ BÀI – Giới thiệu truyện kể: “Con chó xấu xí” là một trong những truyện ngắn đặc sắc của nhà văn Kim Lân. – Nêu nội dung khái quát cần phân tích, đánh giá: Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng đi vào phân tích, đánh giá chủ đề và những nét đặc sắc về nghệ thuật của truyện ngắn nói trên. II. THÂN BÀI 1. Tóm tắt truyện: Gia đình nhân vật “tôi” mua một con chó xấu xí, đối xử với nó một cách hờ hững và khi chạy giặc đã bỏ lại nó. Nhưng con chó vẫn trung thành với chủ, tìm về nhà gặp chủ rồi mới chết. Hành động đó đã khiến nhân vật “tôi” vừa thương xót con chó vừa hối hận vì cách hành xử của mình. 2. Xác định và phân tích, đánh giá chủ đề: a. Xác định chủ đề: Thông qua câu chuyện về một con chó xấu xí, tác giả ngầm phê phán thói vô cảm của người đời đối với những số phận bất hạnh; đồng thời nhắc nhở con người cần sống tình nghĩa, trước sau như một. b. Phân tích, đánh giá chủ đề: – Hình ảnh con chó xấu xí là biểu tượng cho những con người có số phận bất hạnh, kém may mắn trong cuộc sống. Suốt cả cuộc đời, họ phải sống trong sự ghẻ lạnh, hờ hững của người đời, như con chó xấu xí, từ khi mua về cho đến khi chết, “không được một lần vuốt ve”. – Tuy vậy, ở những con người đó lại ẩn chứa một tâm hồn cao đẹp, trung hậu: đó là biết sống tình nghĩa, dù cả đối với những người đã đối xử tệ bạc với mình. Con chó xấu xí đã như kêu cứu, như than khóc, oán trách khi gia đình nhân vật tôi bỏ nó ở lại; nó đã bỏ ăn khi xa chủ; rồi phá xích để trở về nhà chủ; đặc biệt cảm động là cái sự kiện khi gặp lại chủ, dù chỉ còn chút hơi tàn, nó vẫn bày tỏ sự mừng vui, để rồi sau đó chết vì kiệt sức. – Truyện cũng gián tiếp thể hiện tiếng nói phê phán cái lối sống ích kỉ, vô tình vô nghĩa của con người. Nhân vật “tôi” đã bỏ nó ở lại vì vướng víu; khi trở về thì quên bẵng không nhớ gì đến nó, dù trước đó đã thầm hứa với mình là sẽ nuôi nó khi được trở lại nhà. – Truyện cũng cho thấy, khi con người sống vô tình vô nghĩa, người ta sẽ chuốc lấy những sự cắn rứt, dằn vặt của lương tâm. 3. Phân tích, đánh giá những nét đặc sắc về nghệ thuật: a. Nghệ thuật xây dựng nhân vật: a.1. Nhân vật “tôi”: – Nhân vật “tôi” được miêu tả trước hết là một con người vô tình. Sự vô tình của nhân vật này thể hiện ở thái độ đối xử với con chó xấu xí: khi người vợ mua về, nhân vật tôi xa lánh, hờ hững; khi những người quen ngỏ ý giết thịt con chó, nhân vật tôi đã đồng ý; khi bỏ đi, dù đã tự hứa với lòng mình là lúc trở về sẽ chăm sóc con chó, nhưng rồi lại quên mất lời hứa của mình. – Tuy nhiên, từ trong sâu thẳm, nhân vật tôi vẫn còn là một con người có lương tâm. Anh đã day dứt khi phải bỏ con chó ở lại; và đặc biệt nhất, anh đã vô cùng hối hận và xấu hổ khi nghe người vợ kể về cái chết của con chó. Anh đã tự biết nhìn nhận lại cách sống của chính mình: Quả thật tôi chỉ là một thằng tồi. Một thằng ích kỷ. Tôi chỉ nghĩ đến mình và vợ con mình. Đến như con chó mình nuôi, mình đối xử với nó có được như cái tình nghĩa của nó đối xử với mình đâu? a.2. Nhân vật người vợ: người vợ của nhân vật tôi là một người phụ nữ chất phác và có tấm lòng nhân hậu. Tấm lòng nhân hậu ấy được thể hiện rõ nhất qua lời nói, qua thái độ xúc động của chị khi kể về cái chết của con chó: Nó chết thương lắm cơ mình ạ; chị cắn môi chớp chớp hai mắt nhìn ra sân, đó là sự kìm nén nỗi thương cảm của mình đối với con chó. a.3. Nhân vật “con chó xấu xí”: đây là một “nhân vật” đặc biệt, mang tính biểu tượng. – Con chó xấu xí là biểu tượng cho những con người có số phận kém may mắn, luôn bị người đời hờ hững, xa lánh, hắt hủi, đối xử tàn nhẫn. – Con chó xấu xí cũng là biểu tượng cho lối sống tình nghĩa cao đẹp ở đời: dù bị hắt hủi, nhưng nó vẫn luôn trung thành, tình nghĩa trước sau như một. b. Nghệ thuật tự sự: – Xây dựng cốt truyện: cốt truyện được xây dựng dựa trên sự kiện chính là cuộc đời và cái chết của con chó xấu xí, một cốt truyện tương đối đơn giản nhưng lại có chiều sâu, đa nghĩa và có sức ám ảnh lớn, gây xúc động mạnh cho người đọc. – Nghệ thuật xây dựng tình huống: Một trong những nét đặc sắc của nghệ thuật tự sự trong truyện ngắn này chính là nghệ thuật xây dựng tình huống độc đáo. Thông qua tình huống đó, tư tưởng của truyện được thể hiện một cách sâu sắc. Tình huống chủ đạo của truyện chính là việc con chó xấu xí, dù bị bỏ lại nhưng vẫn lết về nhà chủ, cố gắng vẫy đuôi tỏ sự vui mừng khi gặp lại chủ rồi mới chết. Tình huống đó đã làm toát lên tất cả tư tưởng chủ đạo của câu chuyện: sự vô tình của con người, sự trung thành tình nghĩa của con chó, từ đó con người soi lại chính mình, để nhận ra sự ích kỉ, sự vô tinh của chính mình. c. Lời kể: – Lời kể từ điểm nhìn ngôi thứ nhất, tức là người trực tiếp tham gia vào câu chuyện, khiến câu chuyện có độ chân thực, tin cậy, đồng thời giúp cho nhân vật bộc lộ được cảm xúc, tâm trạng của mình một cách trực tiếp, gây ấn tượng mạnh cho người đọc. – Lời kể còn có sự kết hợp giữa lời người kể chuyện và lời nhân vật, sự kết hợp giữa các phương thức tự sự, biểu cảm và nghị luận, khiến cho câu chuyện trở nên sinh động, hấp dẫn, giúp khắc họa rõ nét tính cách nhân vật, qua đó gửi gắm nhiều thông điệp sâu sắc. III. KẾT BÀI – Khẳng định khái quát những nét đặc sắc về chủ đề và nghệ thuật của truyện: Câu chuyện đã cho ở phần Đọc hiểu là câu chuyện không chỉ đặc sắc về mặt nghệ thuật mà còn sâu sắc về mặt chủ đề, chứa đựng nhiều bài học cuộc sống vô cùng giá trị. – Nêu ý nghĩa của truyện kể đối với bản thân và người đọc: Câu chuyện đã giúp ta hiểu được rằng: trong cuộc sống, cần phải có lòng trắc ẩn, tình yêu thương, nhất là đối với những số phận bất hạnh; và dù trong bất cứ hoàn cảnh nào, hãy sống trọn tình, trọn nghĩa. |
2.5 |
|
|
|
d. Chính tả, ngữ pháp Đảm bảo chuẩn chính tả, ngữ pháp Tiếng Việt. |
0,25 |
|
|
|
e. Sáng tạo: Bài viết có giọng điệu riêng; cách diễn đạt sáng tạo, văn phong trôi chảy. |
0,5 |
|
|
Tổng điểm |
10.0 |
||
ĐỀ SỐ 2
I. ĐỌC HIỂU (6,0 điểm)
Đọc đoạn trích sau:
(Lược dẫn: Con Mực là con chó có nhiều tật xấu. Người ta đã định giết thịt nó, nhưng vì nhiều lí do nên ngày xử con Mực liên tục bị hoãn lại. Cuối cùng, người ta quyết định sẽ giết con Mực để mừng người con trai tên Du xa nhà nhiều năm nay mới trở về).
Bữa ăn xong, con Hoa cầm bát cơm ra: một tay nó xách cái thúng như để rồi xếp bát. Thấy được ăn, tất cả thú tính của con Mực hoàn toàn nổi dậy. Nó nhảy tới vẫy đuôi hếch mõm nhìn và đợi. Cơm vừa đổ xuống nó vội vàng chúi mõm ăn ngay. Miếng chưa qua cổ thì cái thúng đã chụp quanh trên mình. Nó rít lên, vùng mạnh; nhưng Hoa đã tì cả người lên cái thúng rồi, và con Mực bị thu gọn ở trong vừa vặn đến nỗi không còn giẫy và kêu được. Lũ trẻ con réo ầm lên. Người ta lấy sẵn dao thớt và dây để trói. Phần mở thúng đã đành phải về Du: ông chủ đi vắng, cả nhà chỉ có chàng là đàn ông, mà không lẽ đi mượn hàng xóm trói giùm một con chó đã úp gọn gàng chỉ việc hơi hé cạp thúng lên, hễ chó thò đầu ra thì một đứa em đặt gậy lên cổ nó để chân chàng dận xuống. Nhưng tay chàng thấy run run. Và khi con chó vừa thò đầu ra thì nó quẫy luôn một cái mạnh, vùng ra được. Con Hoa tủm tỉm cười. Lũ em ngơ ngác nhìn theo con chó vừa ẳng ẳng vừa chạy ở ngoài vườn. Còn Du thì mặt đỏ như gấc chín. Chàng thấy mình yếu tay hơn cả con Hoa. Có lẽ nào chàng lại dịu lòng hơn cả một người con gái. Và tự nhiên chàng giận con Mực. Người ta còn lo con Mực sợ hãi mà đi mất. Quả nhiên suốt ngày hôm ấy nó không về. Nó vẩn vơ vườn hàng xóm, lẩn lút như một con chó trước khi hóa dại.
Người ta tưởng đã mất toi. Nhưng tối hôm ấy nó lần vào gầm giường rồi Du lại nghe thấy cái thứ tiếng gà gáy của nó rít lên ở phía ngõ.
Sáng hôm sau nó vẫn bỏ cơm. Trưa cũng thế. Và cứ thấy bóng người lại cúp đuôi chạy mất. Du thương hại sai người đem cơm đổ ra vườn. Một lúc sau Mực lại gần. Nó trông trước trông sau, đưa mõm rê trên những hạt cơm rồi vô cớ giật mình chạy thẳng. Có lẽ cái kỷ niệm khủng khiếp vừa lóe ra và đập mạnh vào thần kinh nó như luồng điện. Du thấy bồn chồn và vẩn vơ: thương, hối hận hay là thẹn.
Sau cùng thì chàng bực mình: chàng nhận ra rằng một con chó đã làm mất sự bình tĩnh của tâm hồn chàng. Và đột nhiên chàng muốn giết con Mực lắm. Chàng muốn có đủ can đảm để giết người. Phải dám giết mà không run tay khi cần phải giết. Còn làm được trò gì nữa nếu chỉ giết một con chó mà tim cũng đập?
Sự do dự đã hết rồi. Khi có một ý định thì ý định ấy chóng thành mạnh mẽ. Du thấy lòng cứng cỏi. Ðã có lúc chàng tưởng đến cái thú dí con dao vào súc thịt giẫy lên đành đạch để máu ấm phọt vào tay. Và chiều hôm ấy khi thấy con chó ở vườn thì chàng gần như mừng rỡ. Con vật khốn nạn đói và sợ đã mệt lử đi rồi. Nó hiện ngủ bên bờ giậu. Du cầm cái gậy to rón rén lại gần. Nhưng giơ gậy lên chàng bỗng thấy tim run một cái. Chàng tưởng như ngạt thở và ngừng lại một giây để nhìn con chó. Giấc ngủ của nó có lẽ đầy ác mộng vì thỉnh thoảng khắp mình nó lại giật lên. Du thấy lòng quả quyết tiêu tán hết. Nhưng con chó bỗng giật mình. Du hoảng hốt thẳng cánh vụt mạnh trên mình nó, bụng nó thót hẳn vào rồi lại phình ra như một khối cao su. Nó rống lên gượng dậy loạng choạng mấy vòng rồi chui bừa qua giậu trong khi Du vụt cuống cuồng theo xuống đất… Ðêm đã khuya. Du lại nghe tiếng Mực rống lên. Chàng thấy toát mồ hôi và nhất định không giết con chó nữa.
Nhưng trời gần sáng chàng còn đương mơ mộng, thì đã nghe tiếng Hoa gọi cuống cuồng lên. Con vật khốn nạn không biết mỏi mệt thế nào mà ngủ quên đi ngay ở giữa sân để đến nỗi bị Hoa úp được. Lần này thì người ta cẩn thận hơn. Hai ba người nắm vào hai đầu gậy tre ngáng sẵn bên cạnh thúng rồi Hoa mới hơi hé miệng thúng lên. Thấy sáng con Mực nhô ra ngoài cái mõm ướt phì phì. Hoa nhích lên tí nữa nhưng một cái gối đã tì sẵn trên thúng. Mực lách cả cái đầu ra. Cái gậy đè mạnh xuống. Con vật khốn nạn không còn kịp kêu.
– Ðè chặt, thật chặt, đừng buông nó ra nó cắn đấy!
Du kêu lên như thế nhưng tiếng chàng đã hơi run run. Con chó phì một cái nữa: hơi thở mới thoát ra một nửa bị tắc. Cái gậy đè sát đất, mắt nó trợn lên. Lòng đen ươn ướt cứ đờ dần rồi ngược lên lần một nửa vào mí trên. Lòng trắng đã hơi đục. Lúc Hoa trói xong cả chân trước, chân sau và buộc mõm rồi thì con chó đã mềm ra không còn cựa quậy nữa.
Du nghẹn ngào nén khóc…
(Trích Cái chết của con Mực, Tuyển tập Nam Cao, Nxb Văn học)
Lựa chọn đáp án đúng:
Câu 1. Truyện ngắn trên sử dụng người kể chuyện ở ngôi thứ mấy? (0,5 điểm)
A. Ngôi thứ ba
B. Ngôi thứ hai
C. Ngôi thứ nhất
D. Ngôi thứ nhất và thứ ba
Câu 2. Đoạn trích trên chủ yếu được kể từ điểm nhìn của nhân vật nào?
A. Điểm nhìn của nhân vật Hoa
B. Điểm nhìn của nhân vật Du
C. Điểm nhìn của người kể chuyện
D. Cả B và C
Câu 3. Phát biểu nào sau đây nói đúng về đặc điểm của lời kể trong truyện? (0,5 điểm)
A. Chỉ có lời nhân vật
B. Chỉ có lời người kể chuyện
C. Bao gồm cả lời người kể chuyện và lời nhân vật
D. Bao gồm cả lời người kể chuyện, lời nhân vật và lời tác giả
Câu 4. Tình huống chính trong truyện ngắn trên là gì ? (0,5 điểm)
A. Du trở về sau nhiều năm xa nhà
B. Cái chết của con Mực
C. Mọi người tìm cách giết con Mực
D. Du không nỡ giết con Mực
Câu 5. Phát biểu nào sau đây nói lên nội dung tóm tắt của truyện? (0,5 điểm)
A. Kể về quá trình giết chết con Mực và thái độ, tâm trạng của Du trước sự việc ấy
B. Kể về việc Du trở về và người ta giết con Mực để ăn mừng
C. Kể về việc Du không dám ra tay giết con Mực
D. Kể về thái độ và tâm trạng của Du trước cái chết của con Mực
Câu 6. Qua quá trình tìm cách giết con Mực, bạn thấy nhân vật Du là một con người như thế nào? (0,5 điểm)
A. Một con người tàn nhẫn
B. Một con người có lòng trắc ẩn
C. Một con người không có chính kiến
D. Cả B và C
Câu 7. Qua cái chết của con Mực, Nam Cao muốn gửi gắm thông điệp gì? (0,5 điểm)
A. Không nên hành động theo đám đông mà hãy hành động theo lương tri
B. Không nên đối xử một cách tàn nhẫn với loài vật
C. Trước mọi sự việc, con người cần có sự quyết đoán
D. Con người cần biết tàn nhẫn thì mới có thể sống thanh thản
Trả lời câu hỏi/ Thực hiện các yêu cầu:
Câu 8. Câu chuyện trên khiến bạn nhớ tới truyện ngắn nào của Nam Cao đã được học trong chương trình Ngữ Văn ở bậc THCS? (0,5 điểm)
Câu 9. Bạn rút ra được bài học gì cho bản thân sau khi đọc truyện ngắn trên? (1,0 điểm)
Câu 10. Từ truyện ngắn trên, bạn suy nghĩ gì về vai trò của tình yêu thương trong cuộc sống? (Viết khoảng 5 – 7 dòng) (1,0 điểm)
II. LÀM VĂN (4,0 điểm)
Bạn hãy viết một bài văn nghị luận phân tích, đánh giá chủ đề và những nét đặc sắc trong nghệ thuật xây dựng tình huống của Nam Cao ở truyện ngắn trên.
ĐÁP ÁN ĐỀ SỐ 2
|
Phần |
Câu |
Nội dung |
Điểm |
|
I |
|
ĐỌC HIỂU |
6,0 |
|
1 |
A |
0.5 |
|
|
2 |
B |
0.5 |
|
|
3 |
C |
0.5 |
|
|
4 |
B |
0.5 |
|
|
5 |
A |
0.5 |
|
|
6 |
D |
0.5 |
|
|
7 |
A |
0.5 |
|
|
8 |
Câu chuyện trên khiến ta nhớ tới truyện ngắn “Lão Hạc” đã được học ở lớp 8. |
0.5 |
|
|
9 |
Học sinh được tự do rút ra bài học cho bản thân, miễn là tích cực và liên quan đến nội dung câu chuyện. Tham khảo: – Cần phải có chính kiến, lập trường vững vàng trước mọi sự việc trong mọi hoàn cảnh – Cần phải hành động theo tiếng nói của lương tri – Không a dua theo đám đông khi chưa suy xét kĩ càng |
1.0 |
|
|
10 |
Suy nghĩ về vai trò của tình yêu thương trong cuộc sống: – Tình yêu thương giúp gắn kết con người lại với nhau – Tình yêu thương giúp ta sống hạnh phúc, thanh thản – Tình yêu thương giúp ta có sức mạnh để chiến thắng mọi thử thách, khó khăn. v.v… |
1.0 |
|
|
II |
|
VIẾT |
4,0 |
|
|
a. Đảm bảo cấu trúc bài nghị luận văn học |
0,25 |
|
|
|
b. Xác định đúng vấn đề cần nghị luận Phân tích, đánh giá chủ đề và những nét đặc sắc về nghệ thuật xây dựng tình huống của truyện ngắn đã cho ở phần Đọc hiểu. |
0,5 |
|
|
|
c. Triển khai vấn đề nghị luận thành các luận điểm Thí sinh có thể triển khai theo nhiều cách, nhưng cần giới thiệu được vấn đề cần bàn luận, hệ thống luận điểm chặt chẽ, lập luận thuyết phục, sử dụng dẫn chứng hợp lí. Sau đây là một số gợi ý: I. MỞ BÀI – Giới thiệu truyện kể: “Cái chết của con Mực” là một trong những truyện ngắn hay, chứa đựng nhiều thông điệp sâu sắc của nhà văn Nam Cao. – Nêu nội dung khái quát cần phân tích, đánh giá: Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng đi vào phân tích, đánh giá chủ đề và những nét đặc sắc về nghệ thuật của truyện ngắn nói trên. II. THÂN BÀI 1. Tóm tắt truyện: Con Mực là con chó có nhiều tật xấu. Người ta đã định giết thịt nó, nhưng vì nhiều lí do nên ngày xử con Mực liên tục bị hoãn lại. Cuối cùng, người ta quyết định sẽ giết con Mực để mừng người con trai tên Du xa nhà nhiều năm nay mới trở về. Việc bắt và giết con Mực được giao cho Du. Du là người có lòng thương con Mực, nhưng vì muốn mình phải mạnh mẽ, phải giống những người xung quanh nên anh cũng đã vào hùa để giết con Mực, để rồi khi con Mực bị bắt giết thì anh lại nghẹn ngào nén khóc. 2. Xác định và phân tích, đánh giá chủ đề: a. Xác định chủ đề: Thông qua cái chết của con Mực, Nam Cao cho thấy sự nhu nhược của con người cá nhân trước sức mạnh của tập quán xã hội. Vì sống theo tập quán, vì muốn được như người khác, vì không muốn bị người khác xem là yếu đuối, con người đã sẵn sàng từ bỏ cả lòng trắc ẩn, cả bản tính lương thiện của mình, để rồi lại bị cắn rứt lương tâm. b. Phân tích, đánh giá chủ đề: Truyện viết về nhân vật Du, nhưng cũng thể hiện bức tranh chung của con người, nhất là người trí thức: Bất lực với sự mẫu thuẫn trong chính con người mình. Bất lực của một con người sống trong một xã hội nơi mà người ta được kỳ vọng phải hành xử theo định kiến của những kẻ khác, một xã hội mà con người không được tự do hành xử theo ý niệm cá nhân. Ngược lại, họ bị tù ngục trong những những ý nghĩ người khác nghĩ gì về mình trước khi dám nghĩ tới ý nghĩ mà chính mình thực sự muốn. Sự xung đột giữa ý nghĩ và hành động của anh Du là biển hiện của việc mắc kẹt giữa vai trò con người cá nhân và con người xã hội. Nó tạo nên một bi kịch mà trong đó con người vừa là chủ thể tạo ra bi kịch vừa là nạn nhân của bi kịch ấy. Một khi anh Du vẫn sẽ còn cổ vũ hò hét người ta bức hại con Mực, rồi lại quay đi lau nước mắt thì cái xấu, cái ác trong xã hội vẫn sẽ còn tiếp diễn. 3. Đánh giá tình huống truyện: Xuyên suốt câu chuyện là tình huống mọi người tìm cách bắt và giết con Mực. Tình huống vô cùng giản đơn này lại chứa đựng những ý nghĩa sâu sắc, gắn với cuộc đấu tranh nội tâm giằng xé của nhân vật Du. – Chỉ vì để xổng con chó và trước cái “tủm tỉm cười” của đứa em, Du đã quên luôn cái lòng yêu thương đối với con vật từng là bạn cũ của mình, để trở nên tức giận, tức giận vị tự ái, khi thấy mình yếu ớt hơn cả con Hoa, yếu ớt đến nỗi một con chó đã được úp sẵn mà cũng để sổng. Du giận con Mực, cho rằng chính vì nó mà mình bị người khác cười nhạo. – Khi con chó không chịu ăn cơm mà giật mình bỏ chạy, trong lòng Du dấy lên những cảm xúc phức tạp: thương, hối hận hay là thẹn. Du vẫn thương con chó tội nghiệp, hối hận vì hành động vào hùa giết nó hôm trước đã để lại trong trí nhớ của nó một kí ức hãi hùng. Nhưng Du vẫn thẹn, thẹn vì đã để sổng con chó, và mỗi lần nhìn thấy con chó, cái sự vụng về hôm trước của Du lại hiện về. Có thể thấy, Du là một người không có chính kiến, lòng nhân trong anh không đủ mạnh để mà lấn át cái tự ái nhỏ nhen của bản thân, chứ chưa nói gì đến việc đủ sức mạnh để lên tiếng bảo vệ con Mực, khuyên nhủ hay cấm mọi người giết con Mực. – Rồi cái tự ái nhỏ nhen trong Du lại bốc lên cao. Thay vì tự nhìn nhận để thay đổi mình, để hiểu ra sự mất bình tĩnh mất cân bằng nội tâm là do sự nhu nhược của chính mình, thì Du lại đổ lỗi cho con Mực. Sau cùng thì chàng bực mình: chàng nhận ra rằng một con chó đã làm mất sự bình tĩnh của tâm hồn chàng. Suy nghĩ này khiến Du có quyết tâm giết con Mực. Như vậy đến đây, với sự thiếu chính kiến, không dám đối lập với tập tính của đám đông, Du đã chấp nhận từ bỏ lòng nhân ái của chính mình. Du đi đến một kết luận rất phi nhân, một kết luận cho thấy sự thất bại thảm hại của chàng trong cuộc đấu tranh với chính mình: Chàng muốn có đủ can đảm để giết người. Phải dám giết mà không run tay khi cần phải giết. Còn làm được trò gì nữa nếu chỉ giết một con chó mà tim cũng đập? – Kết luận đó khiến Du quyết tâm giết con Mực. Nhưng khi nhìn cái điệu bộ đáng thương của con vật đang nằm ngủ, lòng quyết tâm lại tiêu tan. Hành động dùng gậy vụt con chó tới tấp chỉ là một hành động cứu vớt cho những quyết tâm trước đó, để rổi sau hành động đó, chàng lại đi đến một quyết định khác hẳn: Chàng thấy toát mồ hôi và nhất định không giết con chó nữa. – Nhưng sự nhất định ấy vẫn chưa phải là thái độ cuối cùng. Khi con chó bị người ta bắt vì ngủ quên trong sân, chính Du lại kêu lên: Ðè chặt, thật chặt, đừng buông nó ra nó cắn đấy. Và khi con chó kiệt sức, không giãy giụa nữa thì Du lại thương cảm. Nhưng anh cũng không dám bộc lộ cái thương cảm ấyy ra ngoài, hẳn là sợ người khác chê cười. Anh chỉ nghẹn ngào nén khóc. Từ phân tích diễn biến của tình huống, ta thấy Du không phải người ác, mà là một kẻ nhu nhược, thiếu quyết đoán, không dám dũng cảm đứng về phía cái thiện. Anh hành xử theo đám đông, muốn giống đám đông, muốn được đám đông công nhận, để rồi lương tâm lại bị giằng xé, bởi những hành động đó đi trái với lương tâm của chính mình. III. KẾT BÀI – Khẳng định khái quát những nét đặc sắc về chủ đề và nghệ thuật của truyện: Câu chuyện đã cho ở phần Đọc hiểu là câu chuyện không chỉ đặc sắc về mặt nghệ thuật, nhất là nghệ thuật xây dựng tình huống, mà còn sâu sắc về mặt chủ đề, chứa đựng nhiều bài học cuộc sống vô cùng giá trị. – Nêu ý nghĩa của truyện kể đối với bản thân và người đọc: Câu chuyện đã giúp ta hiểu được rằng: trong cuộc sống, cần phải có lòng nhân ái, và một lập trường kiên định, vững vàng để bảo vệ lẽ sống nhân ái của mình. |
2.5 |
|
|
|
d. Chính tả, ngữ pháp Đảm bảo chuẩn chính tả, ngữ pháp Tiếng Việt. |
0,25 |
|
|
|
e. Sáng tạo: Bài viết có giọng điệu riêng; cách diễn đạt sáng tạo, văn phong trôi chảy. |
0,5 |
|
|
Tổng điểm |
10.0 |
||
