Đề cương ôn tập học kì 2 môn Ngữ văn 6 sách Cánh diều

Thể loại

Tên văn bản

Nội dung chính của văn bản

Truyện

(truyện đồng thoại, truyện Puskin, truyện An-đéc-xen)

Bài học đường đời đầu tiên (Tô Hoài)

– Kể về chú Dế Mèn kiêu căng, hống hách nhưng biết ân hận trước những việc làm không đúng.

– Đem đến bài học về lối sống thân ái, chan hòa; yêu thương giúp đỡ bạn bè; cách ứng xử lễ độ, khiêm nhường; sự tự chủ; ăn năn hối lỗi trước cử chỉ sai lầm…

Ông lão đánh cá và con cá bàng (Pu-skin)

Thông qua câu chuyện của ông lão đánh cá hiền lành song nhu nhược cùng mụ vợ tham lam, độc ác, truyện ca ngợi lòng nhân hậu, sự đền đáp dành những người nhân hậu và nêu ra bài học đích đáng cho những kẻ tham lam, bội bạc.

Cô bé bán diêm (An-đéc-xen)

Qua câu chuyện về cô bé bán diêm nghèo khổ, cô đơn và bất hạnh trong đêm giao thừa, tác giả muốn gửi gắm thông điệp giàu tính nhân văn: hãy yêu thương và hãy để trẻ thơ được sống trong hạnh phúc.

Thơ

(thơ có yếu tố tự sự, miêu tả)

Đêm nay Bác không ngủ (Minh Huệ)

Qua câu chuyện về một đêm không ngủ của Bác trên đường đi chiến dịch, bài thơ đã thể hiện tấm lòng yêu thương sâu sắc, rộng lớn của Bác với bộ đội và nhân dân, tình cảm yêu kính, cảm phục của người chiến sĩ đối với lãnh tụ.

Lượm (Tố Hữu)

Hình ảnh hồn nhiên, dũng cảm của chú bé liên lạc và tình cảm sâu nặng của nhà thơ với chú bé.

Gấu con chân vòng kiềng (U-xa-chốp)

Bài thơ khẳng định ngoại hình không quan trọng và đem đến bài học không nên đánh giá người khác qua vẻ bề ngoài. Mỗi người hãy tự tin về những giá trị của bản thân.

Văn nghị luận

(nghị luận xã hội)

Vì sao chúng ta phải đối xử thân thiện với động vật?

Động vật có vai trò vô cùng quan trọng với con người và môi trường sinh thái.

– Chúng ta cần phải đối xử thân thiện với động vật, yêu quý và bảo vệ động vật như bảo vệ ngôi nhà chung của Trái đất.

Khan hiếm nước ngọt

Khẳng định tầm quan trọng của nước ngọt và ý nghĩa của việc tiết kiệm nước ngọt.

Tại sao nên có vật nuôi trong nhà?

Văn bản nêu những lợi ích của việc nuôi một thú cưng trong nhà. Từ đó đồng tình với quan điểm nên nuôi một con vật khi nhà có trẻ con.

Truyện

(truyện ngắn)

Bức tranh của em gái tôi (Tạ Duy Anh)

– Truyện cho thấy tình cảm trong sáng, hồn nhiên, tấm lòng nhân hậu của em gái đã giúp người anh nhận ra sự hạn chế của chính mình.

– Truyện có ý nghĩa giáo dục sâu sắc, đặc biệt với lứa tuổi học sinh phải biết vượt lên sự hạn chế của bản thân để hướng tới điều hoàn thiện về nhân cách.

Điều không tính trước (Nguyễn Nhật Ánh)

Truyện ca ngợi, đề cao tình cảm vô tư, trong sáng của tình bạn. Qua đó, truyện đem đến bài học về cách ứng xử điềm tĩnh, tích cực khi giải quyết các mâu thuẫn trong quan hệ bạn bè.

Chích bông ơi! (Cao Duy Sơn)

Câu chuyện giàu ý nghĩa giáo dục con người về lòng nhân hậu, yêu thương động vật. Đồng thời nhắn nhủ mọi người phải suy nghĩ kĩ trước khi hành động để không hối hận.

Văn bản thông tin

(thuật lại sự kiện theo nguyên nhân – kết quả)

Phạm Tuyên và ca khúc mừng chiến thắng

– Ghi lại quá trình ra đời của bài hát Như có Bác trong ngày đại thắng .

– Cho thấy tài năng, tình yêu Tổ quốc sâu sắc của nhạc sĩ Phạm Tuyên.

– Thể hiện niềm cảm mến, trân trọng của tác giả với bài hát và người nghệ sĩ tài hoa Phạm Tuyên.

Điều gì giúp bóng đá Việt Nam chiến thắng?

– Những nguyên nhân chính giúp bóng đá Việt Nam chiến thắng.

– Thái độ trân trọng, ngưỡng mộ và khâm phục của tờ báo Smmsport đối với bóng đá Việt Nam.

Những phát minh “tình cờ và bất ngờ”

– Sự ra đời không ngờ đến của một số phát minh.
– Dù là phát minh ra đời sau quá trình nghiên cứu dài lâu hay do tình cờ bất ngờ, nếu đem lại giá trị cho cuộc sống con người thì đều đáng được trên trọng.

Thể loại

Chú ý về cách đọc

Truyện

(Truyện đồng thoại, truyện của Pu-skin, truyện An-đéc-xen)

– Xác định những sự việc được kể, đâu là sự việc chính.

– Nhận biết được loài vật được tác giả nhân hoá trong truyện.

– Chỉ ra những đặc điểm của nhân vật trong truyện vừa có đặc điểm của loài vật, vừa có tính cách như con người.

– Rút ra được bài học cho bản thân.

Thơ

(Thơ có chứa yếu tố tự sự, miêu tả

– Xác định được lời người kể chuyện

– Xác định được các nhân vật và sự kiên, chi tiết miêu tả gắn với từng nhân vật

– Hiểu được mối quan hệ giữa các chi tiết; sự vận động của cốt truyện và cảm xúc.

– Có kĩ năng suy luận để nhận biết được những thông tin hàm ẩn.

Văn nghị luận (nghị luận xã hội)

– Nhận biết vấn đề mà tác giả nêu trong văn bản.

– Chỉ ra được các lí lẽ và bằng chứng cụ thể mà người viết đã sử dụng để làm sáng tỏ ý kiến.

– Nhận xét được các lí lẽ, bằng chứng (rõ ràng, chặt chẽ, tiêu biểu, phong phú, có sức thuyết phục,…)

– Nêu được ý nghĩa của vấn đề mà văn bản đặt ra với mọi người.

– Nhận biết được thái độ, tình cảm của người viết thể hiện trong văn bản.

Truyện ngắn

– Xác định những sự việc được kể, đâu là sự việc chính.

– Nhận biết tính cách nhân vật qua các chi tiết miêu tả ngoại hình, tâm lí,, hành động và lời nói.

– Nhận biết được lời của người kể chuyện và lời của nhân vật; tình cảm của nhà văn.

– Rút ra đề tài, chủ đề của truyện.

– Rút ra được bài học cho bản thân.

Văn bản thông tin (thuật lại sự kiện theo nguyên nhân – kết quả)

– Chỉ ra sự kiện được nêu trong văn bản và mục đích của người viết văn bản đó.

– Nhận biết được trật tự triển khai nội dung thông tin (theo mối quan hê nguyên nhân – kết quả)

– Nêu được đặc điểm và tác dụng của hình thức trình bày văn bản (nhan đề, sa pô, đề mục, chữ đậm, số thứ tự và dấu đầu dòng trong văn bản; phần chữ và phần hình ảnh, sơ đồ, bảng biểu,…)

– Hiểu được sự liên quan của vấn đề nêu lên trong văn bản đối với cuộc sống cộng đồng và cá nhân người đọc.

Thể loại

Tập

Tên văn bản

Sự khác biệt về đặc điểm hình thức của thể loại ở hai tập sách

Truyện

Tập 1

Thánh Gióng

Hướng đến thể loại truyền thuyết, cổ tích

Thạch Sanh

Sự tích Hồ Gươm

Tập 2

Bài học đường đời đầu tiên (Tô Hoài)

Hướng đến thể loại truyện đồng thoại và truyện ngắn.

Ông lão đánh cá và con cá vàng (Pu-skin)

Bức tranh của em gái tôi (Tạ Duy Anh)

Điều không tính trước (Nguyễn Nhật Ánh)

Chích bông ơi! (Cao Duy Sơn)

Thơ

Tập 1

À ơi tay mẹ (Bình Nguyên)

Tập trung vào thể loại lục bát.

Về thăm mẹ (Đinh Nam Khương)

Ca dao Việt Nam

Tập 2

Đêm nay Bác không ngủ (Minh Huệ)

Tập trung vào thơ có yếu tố tự sự, miêu tả.

Lượm (Tố Hữu)

Gấu con chân vòng kiềng (U-xa-chốp)

Thể loại

Tập

Tên văn bản

Sự khác biệt về nội dung đề tài của thể loại ở hai tập sách

Văn bản nghị luận

Tập 1

Nguyên Hồng- nhà văn của những người cùng khổ (Nguyễn Đăng Mạnh)

Văn bản nghị luận văn học.

Thánh Gióng- tượng đài vĩnh cửu của lòng yêu nước (Bùi Mạnh Nhị)

Vẻ đẹp của một bài ca dao (Hoàng Tiến Tựu)

Tập 2

Vì sao chúng ta phải đối xử thân thiện với động vật?(Theo Kim Hạnh Bảo, Trần Nghị Du)

Văn bản nghị luận xã hội.

Khan hiếm nước ngọt (Theo Trịnh Văn)

Tại sao nên có vật nuôi trong nhà?(theo Thuỳ Dương)

Văn bản thông tin

Tập 1

Diễn biến Chiến dịch Điện Biên Phủ

Sự kiện được thuật lại theo trật tự thời gian.

Hồ Chí Minh và “Tuyên ngôn Độc lập” (Bùi Đình Phong)

Giờ Trái Đất

Tập 2

Phạm Tuyên và ca khúc mừng chiến thắng (theo Nguyệt Cát)

Sự kiện được thuật lại theo mối quan hệ nguyên nhân – kết quả.

Điều gì giúp bóng đá Việt Nam chiến thắng?

Những phát minh ” tình cờ và bất ngờ”

Bài học

(Học kì II)

Nội dung đọc hiểu

Yêu cầu phần viết

(kiểu văn bản được luyện viết)

Mối quan hệ giữa nội dung đọc hiểu và yêu cầu viết

Bài 6

Truyện (Truyện đồng thoại, truyện của Pu-skin, truyện của An-đéc-xen)

Viết bài văn kể lại một trải nghiệm đáng nhớ

(văn tự sự)

– Đọc hiểu văn bản truyện giúp chúng ta biết cách phải xác định nhân vật, cốt truyện, các sự việc tiêu biểu khi viết bài văn tự sự (kể lại trải nghiệm đáng nhớ).

– Nội dung của văn bản đọc hiểu “Bài học đường đời đầu tiên” cũng là minh hoạ cho việc kể lại trải nghiệm đáng nhớ.

Bài 7

Thơ (thơ có yếu tố tự sự, miêu tả)

Viết đoạn văn ghi lại cảm xúc về bài thơ có yếu tố tự sự, miêu tả

(văn biểu cảm)

– Đọc hiểu văn bản thơ có yếu tố tự sự, miêu tả giúp HS có nắm rõ được nội dung và nghệ thuật của văn bản thơ, để từ đó phục vụ cho việc viết đoạn văn nêu cảm xúc về bài thơ có yếu tố tự sự , miêu tả (suy nghĩ, cảm xúc về đặc sắc nội dung và nghệ thuật bài thơ)

Bài 8

Văn bản nghị luận (nghị luận xã hội)

Viết bài văn trình bày ý kiến về một hiện tượng đời sống

(văn nghị luận)

– Các văn bản đọc hiểu trong bài 8 là những văn bản trình bày ý kiến của tác giả về một hiện tượng đời sống: việc đối xử với động vật; việc sử dụng nước ngọt; việc nuôi các vật nuôi trong nhà.

– Thông qua đọc hiểu các văn bản thông tin, HS học được cách đưa ra lí lẽ, bằng chứng để thuyết phục, bảo vệ ý kiến của mình, từ đó phục vụ cho việc viết bài văn trình bày ý kiến về một hiện tượng đời sống.

Bài 9

Truyện (truyện ngắn)

Viết bài văn tả cảnh sinh hoạt

(văn miêu tả)

Đọc hiểu văn bản truyện ngắn sẽ giúp ta học tập được cách sử dụng yếu tố miêu tả trong viết văn, giúp ích cho viết bài văn tả cảnh sinh hoạt theo phương thức miêu tả.

Bài 10

Văn bản thông tin (thuật lại một sự kiện theo nguyên nhân – kết quả)

Tóm tắt văn bản thông tin, Viết biên bản

– Đọc hiểu văn bản thông tin để nắm được cách triển khai thông tin của văn bản, từ đó sẽ có hướng tóm tắt khi thực hành.

0.5

– Đảm bảo hình thức 1 câu văn: có đủ CN-VN, có sử dụng trạng ngữ. (0,25)

– Nội dung: bày tỏ cảm xúc chân thật, xúc động của em về những y bác sĩ trong tuyến đầu chống dịch. (0,25)

– Đặt một câu bày tỏ cảm xúc của em về những y bác sĩ trong tuyến đầu chống dịch. Trong đó có sử dụng trạng ngữ.

0.25

– Đảm bảo ½ yêu cầu:

+ Đảm bảo hình thức 1 câu văn: có đủ CN-VN, có sử dụng trạng ngữ.

+ Nội dung: bày tỏ cảm xúc chân thật, xúc động của em về những y bác sĩ trong tuyến đầu chống dịch.

0

– HS chưa đặt được hoặc đặt câu không đúng yêu cầu.

1

– HS viết đúng thể thức 1 đoạn văn (bắt đầu bằng chữ cái viết hoa lùi đầu dòng, kết thúc bằng dấu chấm xuống dòng), đảm bảo dung lượng từ 5 đến 7 câu. (0,25)

– Không mắc lỗi chính tả, ngữ pháp, ngữ nghĩa, văn phong trong sáng, mạch lạc. (0,25)

– HS nêu được những thông điệp chính, sâu sắc qua cảm nhận của bản thân từ đoạn trích: nhận thức được sự nguy hiểm của dịch bệnh và cảm phục, biết ơn đội ngũ y bác sĩ….(0,5)

– Nội dung: Nêu được những thông điệp qua đoạn trích.

– Hình thức: Một đoạn văn từ 5 đến 7 câu.

0.75

– HS viết đúng thể thức 1 đoạn văn (bắt đầu bằng chữ cái viết hoa lùi đầu dòng, kết thúc bằng dấu chấm xuống dòng), đảm bảo dung lượng từ 5 đến 7 câu. (0,25)

– Không mắc lỗi chính tả, ngữ pháp, ngữ nghĩa, văn phong trong sáng, mạch lạc. (0,25)

– HS nêu được những thông điệp chính qua cảm nhận của bản thân từ đoạn trích: nhận thức được sự nguy hiểm của dịch bệnh và cảm phục, biết ơn đội ngũ y bác sĩ….(0,25)

0.5

– HS viết đúng thể thức một đoạn văn, còn mắc lỗi về chính tả, ngữ pháp, ngữ nghĩa. (0.25).

– Nêu được thông điệp chính nhưng chưa đầy đủ (0.25).

0.25

– Trình bày bằng một đoạn văn nhưng chưa đủ câu theo yêu cầu, chưa khoa học, còn mắc nhiều lỗi về chính tả, ngữ pháp, ngữ nghĩa.

– HS nêu được một thông điệp qua cảm nhận của bản thân từ đoạn trích.

0

– Còn gạch ý mà không viết đoạn hoặc không làm.

– HS chưa nêu đúng thông điệp nào gắn với đoạn trích hoặc chưa làm.